Διρού, σπήλαια

Ονομασία τριών σπηλαίων στη νότια ακτή του όρμου Διρού. Τα σπήλαια φημίζονται για το φυσικό τους κάλλος, αλλά και για τη γεωλογική, σπηλαιολογική και αρχαιολογική τους αξία. ΑλεπότρυπαΠροϊστορικό σπήλαιο σε ύψος 18 μ. από τη θάλασσα στον Πύργο Διρού. Ανακαλύφθηκε τυχαία το 1958, όταν ένας σκύλος, κυνηγώντας μια αλεπού, μπήκε σε τρύπα διαστάσεων 0,60 x 0,10 μ. και βγήκε έπειτα από τρεις ημέρες. Η διεύρυνση της εισόδου αποκάλυψε σπήλαιο συνολικής έκτασης 6.500 τ.μ., με μήκος στοών, σε ευθεία γραμμή, 600 μ. και με έναν μεγάλο θάλαμο 100 x 60 x 30 μ., στον οποίο τα 40 μ. καλύπτονται από λίμνη πλάτους 25 μ. και βάθους 5 έως 9 μ. Η σκληρότητα του νερού της λίμνης σε βάθος έως 0,50 μ. είναι 17°, έως 4 μ. 72°, ενώ βαθύτερα είναι καθαρή θάλασσα. Μία εξήγηση του φαινομένου είναι η εξής: το πηγαίο νερό, που προέρχεται από το εσωτερικό, ως ελαφρύτερο επιπλέει· η θάλασσα που εισχώρησε ως βαρύτερη παραμένει στα βαθύτερα σημεία του, ένα μέρος της όμως ανανεώνεται με το πηγαίο νερό και δημιουργεί την ενδιάμεση υφάλμυρη ζώνη. Η εξερεύνηση του σπηλαίου, που ξεκίνησε το 1958 από το ζεύγος των σπηλαιολόγων Άννας και Ιωάννη Πετρόχειλου και της Σπηλαιολογικής Εταιρείας, αποκάλυψε πλήθος ευρημάτων από την περίοδο του προϊστορικού ανθρώπου της νεότερης παλαιολιθικής και της νεολιθικής εποχής. Ανάμεσα σε αυτά ήταν λίθινα και οστέινα εργαλεία, όπλα, αγγεία, κοσμήματα κ.ά. Οι έρευνες συνεχίστηκαν το 1970 από τον έφορο Γ. Παπαθανασόπουλο. Το 1993 αποκαλύφθηκε ένας ομαδικός τάφος με τρεις σκελετούς ενηλίκων σε βάθος 1,5 μ. Βλυχάδα Γλυφάδα.Είναι το μοναδικό επισκέψιμο σπήλαιο της περιοχής του Διρού και το μεγαλύτερο από τα γνωστά σπήλαια της χώρας, έκτασης 10.000 τ.μ. Βρίσκεται στη νότια πλευρά του όρμου Διρού, 100 μ. από τον μυχό του όρμου. Το σπήλαιο διαρρέει ο ομώνυμος υπόγειος ποταμός. Τα νερά του είναι υφάλμυρα και εκβάλλουν στη θάλασσα, 23 μ. δεξιά από την είσοδο του σπηλαίου. Η κοίτη του, από ασβεστόλιθο που έχει μεταμορφωθεί σε μάρμαρο, διανοίγεται σε δύο κεντρικούς παράλληλους πλοκάμους με πολλές διακλαδώσεις. Η συστηματική εξερεύνηση του σπηλαίου ξεκίνησε το 1949 από το ζεύγος Άννας και Ιωάννη Πετρόχειλου. Στη συμβολή του υγρού και του ξηρού τμήματος, στον βυθό, βρέθηκαν οστά προβοδιού και προϊπποποτάμου. Το μήκος των διαδρόμων του σπηλαίου που έχει εξερευνηθεί έως σήμερα φτάνει τα 3.100 μ., από τα οποία μόνο 300 μ. είναι ξηρά. Για την εύκολη περιήγησή του, διανοίχτηκε τεχνητή είσοδος πλάτους 100 μ. αριστερά της φυσικής, ενώ σε μήκος 1.000 μ. από την είσοδό του συνδέθηκαν με τεχνητή σήραγγα οι δύο παράλληλοι πλόκαμοι, ώστε η τουριστική διαδρομή να διαγράφει κύκλο. Το μέγιστο βάθος των νερών του είναι 15,5 μ. Η σκληρότητά τους είναι στην επιφάνεια 90°, στο μέσο 180° και στον βυθό 290°. Η θερμοκρασία τους είναι 12°C και της ατμόσφαιρας του σπηλαίου 18°C. Η Βλυχάδα θεωρείται ένα από τα ωραιότερα λιμναία σπήλαια στον κόσμο. Για τον εντυπωσιακό του διάκοσμο, που είναι ιδιαίτερα πλούσιος και πολύχρωμος, κατέλαβε την πρώτη θέση ανάμεσα στα τρία ωραιότερα λιμναία σπήλαια του κόσμου· τα άλλα δύο είναι το Παντιράκ της νότιας Γαλλίας και η Ζάιτα της Βηρυτού. Καταφύγι. Βρίσκεται στη νότια πλευρά του όρμου Διρού, σε απόσταση 500 μ. από τον μυχό του και σε ύψος 25 μ. από τη θάλασσα. Είναι διώροφο, με συνολική έκταση περίπου 3.000 τ.μ., μήκος διαδρόμων περίπου 700 μ. και με αξιόλογο σταλακτιτικό διάκοσμο. Είναι συνδεδεμένο με την τοπική ιστορία, γιατί στους δαιδαλώδεις διαδρόμους και στους διαδοχικούς θαλάμους του κατέφευγαν οι κάτοικοι της περιοχής για να αντιμετωπίσουν τις επιδρομές πειρατών ή κατακτητών. Μέσα στο σπήλαιο σώζονται μέχρι σήμερα ανθρώπινα οστά. Στο σπήλαιο Βλυχάδα, το «αναλόγιο» (αριστερά) και ο «Πύργος Διρού» (δεξιά), χαρακτηριστικός σταλαγμίτης, καθρεφτίζονται στα νερά ενός υπόγειου ποταμού (φωτ. Εδ. Ηλιόπουλου). Στο σπήλαιο Αλεπότρυπα του Διρού, υπάρχουν βραχογραφίες πρωτόγονων σε τοίχο μικρού θαλάμου, που διανοίγεται στον δεξιό τοίχο της «μεγάλης σάλας». Στο δάπεδο του θαλάμου βρέθηκαν σπασμένα αγγεία, κολλημένα με σταλακτική ύλη (φωτ. Ά. Πετρόχειλου). Στο σπήλαιο Καταφύγι του Διρού, παραπετασματοειδείς σταλακτίτες με κατακόρυφους, ανεπτυγμένοι στην οροφή, παρουσιάζουν ωραιότατο σύμπλεγμα στην «αίθουσα της αποθέωσης», η οποία έχει θαυμάσια ακουστική (φωτ. Ά. Πετρόχειλου).